Asfalt Nedir? Asfalt Üretimi, Asfalt Fiyatları

Asfalt üretimi, çeşitleri, uygulaması, asfalt fiyatları nelerdir?

Bitüm (Asfalt) Nedir?

Ham petrolün rafineride işlenmesi sonucu elde edilen ya da petrolün doğal olarak çökmesi sonucu oluşan bitüm (asfalt), hidrokarbon bileşimli, koyu kahverengi veya siyah renge sahip yarı katı bir maddedir.

Asfalt ham petrol işlenirken yan ürün olarak açığa çıkmaktadır. Kaynama sıcaklığı 425-500 °C‘dir. Bütün petrol ürünlerinden daha yüksektir.

İnşaat sektöründe; yol kaplamalarında, çatı yalıtımlarında, temellerde ve su yapılarında su geçirimsizliğinin sağlanmasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlara ek olarak boya sanayinde, akü üretiminde, su kanallarını kaplamada ve kil tuğlalarını yapıştırmada kullanılmaktadır.

Yol kaplamalarında kullanılan asfalt, agrega ile yapışkan özelliğe sahip bitümlü bağlayıcı karışımıdır. Agrega içeriğinde ince, iri agrega ve mineral filler bulunur.

 Asfalt yol kaplamalarında kullanılan agregalar kırma taş, çakıl, kum gibi doğal malzemeler olmakla birlikte yüksek fırın cürufu gibi yapay malzemeler de olabilmektedir.

Asfalt Karışımları

Sıcak Asfalt (Bitümlü Sıcak Karışım – BSK)

Yol kaplamalarında kullanılacak sıcak asfalt karışımı için öncelikle yaklaşık 120 °C –150 °C arasındaki sıcaklıklarda ısıtılmış ve kurutulmuş agrega, aynı dereceye kadar ısıtılarak viskoz hale getirilen bitüm ile karışım oranlarına uygun olarak plentte karıştırılır. Bu oran genel olarak % 95 agrega, % 5 bitüm şeklinde olur.

Sıcak asfalt en çok kullanılan uygulama türüdür. Taş Mastik Asfalt, Yoğun Gradasyonlu Karışımlar, Açık Gradasyonlu Karışımlar gibi farklı uygulama türleri vardır.

Sıcak karışım asfalt kaplaması, otoyol, şehirler arası yollar, gibi yoğun trafiğin olduğu yollarda kullanılır.

Soğuk Asfalt (Slurry Seal)

Soğuk Asfalt, ince agrega, asfalt emülsiyonu, mineral filler ve su karışımı ile elde edilen harç tipi bir kaplamadır. Asfalt kaplamasının koruyucu ve düzeltici bakım işlemlerinde kullanılır. Soğuk havalarda yumuşak kalır ve suyu itmeye yardımcı olur. Maliyeti sıcak asfalt ve diğer uygulamalara göre oldukça düşüktür. Üretimi basittir.

• Soğuk asfalt uygulaması, yol kaplamasındaki tekerlek izleri, çukurlar, çatlak ve yarıkların onarımında kullanılan en ideal yöntemdir.
• Yüzeyi tüm hava koşullarından korur ve kaplamanın ömrünü artırır.
• Hazırlanması ve uygulanması oldukça ekonomiktir.
• Uygulanması ve hazırlanması basittir. Zamandan tasarruf sağlar.

Sathi Kaplama

Sathi Kaplama türünde bağlayıcı ve agrega peş peşe zemine serilir. Asfalt emülsiyonları yola asfalt distribütörü ile püskürtülmekte, üzerine hemen ardından mıcır serilmekte ve silindirlenmektedir. Sathi kaplama tek ya da birkaç tabaka olarak da gerçekleştirilebilmektedir. Bu tip kaplamalar granüler temel üzerine veya mevcut kaplama üzerine de uygulanabilmektedir. Uygulaması kolay ve ilk yatırım maliyeti düşüktür. Ancak iklimsel faktörlerden çok fazla etkilendiği için bakım–onarım maliyetleri yüksek olmaktadır.

Sathi kaplamalar, genellikle trafik yükünün az olduğu köy yolları gibi yerlerde uygulanmaktadır. Yoğun trafik altında ömrü oldukça kısalır.

Diğer Bitümlü Karışım Kaplama Türleri

Ilık Asfalt : Sıcak asfalta göre daha düşük sıcaklıklarda hazırlanan karışımdır. Genellikle 100 °C – 120 °C arasındadır. Sıcak asfalta göre daha az enerji gerektirir ve ekonomik bakımdan daha avantajlıdır.

Taş Mastik Asfalt (Stone Mastik Asfalt – SMA): Ağır trafikli yollarda meydana gelen bozulmalar ve tekerlek izlerinin önüne geçebilmek için yüksek kayma direncine sahip olarak üretilen bir asfalt kaplama türüdür. Daha fazla oranda bitüm ve iri agrega kullanıldığı için asfaltın kalitesi artmaktadır.

%70 -%80 oranında iri agrega, %20 – %30 oranında ince agrega, %6 – %7 oranında bitüm karışımından elde edilir. İri agregalar arasındaki boşluklar mineral filler, bitüm ve elyaf karışımından elde edilen özel bir harç ile doldurulmaktadır. Yaklaşık 165 °C – 180 °C arasında üretilir.

Asfaltın Uygulanması ve Kullanılan Araçlar

Asfalt yol kaplamalarında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar mevcuttur.

Asfalt kaplamasında ek yerlerinin olmaması için serim işlemi finişer ile kesintisiz yapılmalıdır.

Bitümlü sıcak karışım serilmeden önce temel tabakası kuru ve stabil olmalıdır. Temel tabakası uzun süredir bekliyor ise veya trafiğe açık olması halinde asfalt serilmeden önce bitümlü astar malzemesi uygulanmalıdır. Astar malzemesi serildikten sonra bitümlü sıcak karışımın serilmesi için en az 48 saat beklemeliyiz.

Eğer mevcut kaplamanın üzerine bitümlü sıcak karışım sereceksek; yüzeydeki çukur ve çatlaklar temizlenir ve düzeltilir. Mevcut kaplama ile yeni kaplama arasında yapışmayı sağlamak için arasına bitüm emülsiyonu uygulanır.

Serim hızı taşınan karışıma göre ayarlanır ve sabit bir hızda serimin sürekliliği sağlanır. Karışımın segregasyona uğramaması için tek seferde serilecek tabaka karışımın en büyük tane boyutuna göre belirlenir.

Asfalt serildikten sonra en önemli aşama kaplamanın sıkıştırılmasıdır. Asfaltın kalitesini ve ömrünü belirleyen en önemli faktör sıkıştırma işlemidir.

Sıkıştırma işlemi;

• Tekerlek izi oluşmasını engeller.
• Kaplamanın mukavemetini ve stabilizesini arttırır. Asfaltın ömrünü uzatır.
• Rutubetin zaralarından asfaltı korur. Düşük sıcaklık çatlakları oluşmasını engeller.

Sıkıştırma işleminde dikkat edilecek hususlar;

• Sıkıştırma işlemi, serilen asfaltın sıcaklığı 130 °C‘ye düşmeden başlanmalıdır ve sıcaklık 80 °C‘ye düşmeden tamamlanmalıdır. Asfalt sıcaklığı ortam sıcaklığına düştüğü zaman ise trafiğe açılabilir.

• Silindirler beklemeden ve manevra yapmadan git-gel şeklinde hareket etmeli, ayrıca zik zaklar yapasına izin verilmemelidir. Silindir tekerlekleri asfalt yapışmasını engellemek için su ile ıslatılmalıdır.

• Sıkıştırma işleminde statik ağırlığı 8–12 ton arasında demir bandajlı silindirler ile lastik basıncı ayarlanabilen kendinden yürür minimum 20 tonluk lastik tekerlekli silindirler kullanılmaktadır.

Mineral Filler Nedir?

Mineral Filler, 200 no’lu elekten (0,075 mm) geçen agrega malzemesidir. Bitümlü sıcak karışımda ince agrega oranını arttırmak için kullanılır. Bitümlü sıcak karışım tabakalarında etkisi yüksektir. Boşukları doldurmak, adreans ve bağlayıcılığı arttırır. Kalker, Bazalt, Dolamit gibi kayaçlardan elde edilir.

Asfalt Metraj Hesabı ve Asfalt Fiyatları

Asfaltın birim hacim ağırlığı ortalama 2.4 ton/m³‘tür. Asfalt metrajı ton cinsinden hesaplanır. Serim yapılacak bölgenin alanını, asfalt kalınlığı ile çarparak hacmi buluruz. Bulunan hacim değerini 2.4 değeri ile çarptığımızda dökülen asfaltın tonajını çıkarmış oluruz.

Örneğin 10 metre x 2 metre bir yola 15 cm kalınlığında bir asfalt dökeceğiz. 10 x 2 x 0,15 = 3 m³ hacmini buluruz. Bu değeri yoğunlukla çarparsak tonajı elde ederiz. Bu durumda 3 x 2.4 = 7,2 ton asfalt gerekir.

Asfalt fiyatları ton ile belirlenmektedir. Yaklaşık olarak 1 ton asfalt 250 – 300 TL civarındadır. Ancak yolun alt yapısını hazırlamak maliyeti oldukça arttırmaktadır.

Türkiye Asfalt Müteahhitleri Derneği (ASMUD) tarafından çevirisi yapılan Alman Asfalt Üstyapı Birliği’nin Asfalt Yapım Kılavuzu’na ulaşmak için buraya tıklayın.

Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan Sathi Kaplama Dizayn Rehberi’ne ulaşmak için buraya tıklayın.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve 9 Eylül Üniversitesi işbirliği ile hazırlanan Asfalt Üretimi Sektörel Uygulama Kılavuzu’na ulaşmak için buraya tıklayın.

Linklere ulaşamıyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz. iletisim@thesantiye.com

Mühendislikte Kullanılan Ölçü ve Birimleri sizler için derledik. Rehber niteliğindeki yazımıza ulaşmak için buraya tıklayın.

Kaynaklar:
Başlık resmi s m anamul rezwan tarafından Pixabay'a yüklendi.
2.resim Charly Gutmann tarafından Pixabay'a yüklendi.
3.resim Resim Rico S. tarafından Pixabay'a yüklendi 
www.daryol.com.tr
www.essagrup.com
Türkiye Asfalt Müteahhitleri Derneği / asmud.org.tr
wikipedia.org
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Asfalt Üretimi Sektörel Uygulama Kılavuzu
Karayolları Genel Müdürlüğü